Kayıtdışı Ekonomi Sorunları ve Çözüm Önerileri

Gürsel Baran, kayıtdışı ekonominin Türkiye'nin en büyük sorunu olduğunu vurguladı. Yüksek vergiler ve faturasız alışverişin yaygınlaşması, kayıtlı ticareti olumsuz etkiliyor. Bu durum, düzgün çalışan üreticileri ve tüccarları zor durumda bırakıyor. Baran, mevcut vergi politikalarının kayıtdışılığı teşvik ettiğini belirtti. Kayıtdışı ile mücadele edilmezse, kayıtlı ekonominin geleceği tehlikeye girebilir.

Kayıtdışı Ekonominin Yaygınlaşması

Baran, “Faturasız alışveriş yapmak moda oldu. Müşteri, ‘faturalı ürün’ almak istemiyor. Çünkü faturasız ve dolayısıyla çok daha ucuz alternatifleri bulabiliyor” dedi. Bu durum, işini düzgün yapan üreticilere zarar veriyor. Kayıtdışı alışverişin artması, sanayicileri ve tüccarları zor durumda bırakıyor.

Yüksek vergilerin kayıtdışılığı teşvik ettiğine dikkat çeken Baran, “Mevcut uygulamalar kayıt dışına çıkanları cesaretlendiriyor” şeklinde konuştu. Kayıtdışı ile mücadele edilmezse, ekonomideki sorunlar daha da derinleşebilir. 2025 ve sonrasında vergi tahakkuklarının hedeflenen seviyeyi yakalaması zorlaşabilir.

Ticaretin Yeniden Yapılandırılması

Baran, “Ticaret ve üretimin anayasası baştan yazılmalı” diyerek, vergi affı konusunun gündemden kalkması gerektiğini belirtti. Vergi oranlarının düşürülmesi gerektiğini vurguladı. “Vergi oranlarını düşürürsek, tahakkuk ve tahsilat oranlarının en az 5 kat artacağına inanıyorum” dedi.

Baran, kayıtlı ekonomiyi teşvik etmek için vergi oranlarının ödenebilecek seviyede olması gerektiğini ifade etti. Bu durum, kayıtdışı alışverişin anlamını yitirmesine yol açabilir. Kayıtlı ekonominin desteklenmesi, ülke ekonomisi için hayati öneme sahiptir.

Vergi Bilincinin Artırılması

Baran, vergi aflarının ödeme bilincini törpülediğini belirtti. “Geçtiğimiz gün 2015 öncesi tahakkuk etmiş Genel Sağlık Sigortası prim borçları, kanunla tamamen silindi” dedi. Bu durum, ödeyenlerin mağdur olmasına yol açabilir. Ekonominin dinamiklerini bozan kayıt dışı ile karşılaşılması, vergi bilincinin azalmasına neden olmaktadır.

Baran, “Ödeyenler ne olacak? Ödedikleriyle mi kalacaklar?” diyerek, adaletsizliğe dikkat çekti. Gelirlerin giderleri karşılayamadığı durumlarda dolaylı vergilere yüklenmek zorunda kalınmaktadır. Bu durum, kayıt dışı ekonominin büyümesine zemin hazırlamaktadır.

Uluslararası Uygulamalar ve Çözüm Önerileri

Baran, “AB’nin güçlü ekonomilerinde, düşük tutarda bir parayı dahi havale yapmak istediğinde, birçok soru soruluyor” diyerek, bu uygulamanın kayıt dışı ekonominin kayıtlı hale gelmesinde rol oynadığını belirtti. Ayrıca, yatırım izinlerinin arz fazlası olan bölgelerde verilmemesi gerektiğini vurguladı.

Bu uygulama ile mevcut yatırımcıların korunması ve kaynak israfının önlenmesi hedeflenmektedir. Baran, “Yanlış yatırımlar engellenmiş oluyor” diyerek, bu tür uygulamaların önemine dikkat çekti. Kayıtdışı ekonominin azaltılması için benzer uygulamaların Türkiye'de de hayata geçirilmesi gerektiğini ifade etti.

KOBİ'lerin Finansmana Erişimi

Baran, KOBİ'lerin finansmana erişim sorununa da değindi. “Kredi Garanti Fonu’nun değerlendirilebileceği ve alternatif kredi paketleri oluşturulabileceğine inanıyorum” dedi. KOBİ'lerin toplam girişim içerisindeki payı oldukça yüksektir. Ancak, bu işletmelerin finansmana erişimi sınırlıdır.

Baran, “Finansmana uygun koşullarda erişim, işletmeler açısından hayati öneme sahip” diyerek, KOBİ'lerin desteklenmesi gerektiğini belirtti. Bu durum, ülke ekonomisinin büyümesine katkı sağlayacaktır.

Nitelikli Eleman Sorunu

Baran, nitelikli eleman bulmanın zorlaştığını ifade etti. “Üniversiteleri sayıda değil nitelikte yükseltmeliyiz” diyerek, eğitim sisteminin yeniden gözden geçirilmesi gerektiğini belirtti. Nitelikli eleman eksikliği, sanayi ve üretim alanında ciddi sorunlar yaratmaktadır.

Baran, “En düşük memur maaşı 44 bin TL, en düşük işçi maaşı ise 22 bin TL” diyerek, bu durumun sektördeki iş gücü dengesizliğine yol açtığını vurguladı. Kamu personelinin özel sektör deneyimi olması gerektiğini ifade ederek, bu sorunun çözülmesi gerektiğini belirtti.

Kredi Kartı Kullanımının Teşviki

Baran, kayıtdışı oranını azaltmak için kredi kartı kullanımının teşvik edilmesi gerektiğini belirtti. “Komisyonlar üzerinden bir çalışma yapılabilir” diyerek, kredi kartı ile yapılan ödemelerin desteklenmesi gerektiğini ifade etti. Bu durum, kayıt dışı ekonominin azaltılmasına katkı sağlayabilir.

Baran, “Prim tahsilatını artırmak istiyorsak, düzgün ve düzenli ödemesini yapan mükelleflerden bu fark alınmamalı” diyerek, bu konuda gerekli adımların atılması gerektiğini vurguladı. Kayıtdışı ekonominin azaltılması için bu tür önlemler hayata geçirilmelidir.